Choroby reumatyczne - najważniejsza jest szybka diagnoza

- Skąd się biorą choroby reumatyczne?

Przyczyny chorób reumatycznych, niestety, nie znamy, wiemy natomiast, że na pewno mają podłoże genetyczne i środowiskowe. Żyjemy coraz dłużej, coraz intensywniej i tych chorób będzie przybywać. Na zwiększenie zachorowań na reumatoidalne zapalenie stawów wpływa np. palenie tytoniu, a na toczeń rumieniowaty układowy - opalanie, tych czynników może być więcej, ale wiodącym wydaje się infekcja: bakteryjna albo wirusowa.

- Schorzenia reumatyczne to kilkaset różnych chorób stawów i kości. Zachorować może każdy - kobieta, mężczyzna, dziecko. Podobno co 4 Polak cierpi z powodu chorób układu mięśniowo - szkieletowego. Blisko połowa z nich nie jest zdolna do pracy zawodowej.

Dane o liczbie chorych w Polsce są rozbieżne. Najczęstszą jest : choroba niezapalna, związana z trybem życia, zwłaszcza z . Tych chorych mamy 1,2 mln. Na szczęście, tylko co trzeci z nich ma dolegliwości zmuszające do pójścia do lekarza. Natomiast reumatologia bardziej zajmuje się chorobami zapalnymi. Są to choroby, które występują niespodziewanie u osób młodych, niektóre u dzieci, inne u 16-20 latków, a większość dotyka ludzi między 25. a 45. rokiem życia, a więc też młodych. W Polsce na cierpi 250-300 tysięcy osób. Schorzenia te trwają, niestety, do końca życia, a nieleczone prowadzą do kalectwa. Większość późno zdiagnozowanych, chorych po 10 latach staje się inwalidami. Wymagają pomocy osób trzecich. Na szczęście, reumatologia tak poszła do przodu, że młodzi chorzy mogą żyć normalnie, wszakże pod warunkiem systematycznego przyjmowania leków, które powodują remisję czyli ustąpienie objawów chorobowych. Niestety, reumatyczne choroby zapalne to choroby przewlekłe. Mają okresy ciszy i nawrotów. Po zaprzestaniu leczenia - wracają. Tak więc terapię należy prowadzić nieprzerwanie przez wszystkie lata życia.

Istotne dla efektywnego leczenia jest wczesne diagnozowanie. To koncepcja światowa, ponieważ tzw. „oknem szansy", czyli złotym okresem leczenia są pierwsze 3 miesiące trwania choroby. Jeżeli chory trafi do nas w ciągu 3 miesięcy od zachorowania - możemy go skutecznie leczyć. I do tego dążymy.

- Kto więc powinien trafić do lekarza reumatologa?

Każdy, u którego występują bóle stawów w godzinach nocnych. Jest bardzo podejrzane jeśli rano mamy kłopoty ze wstaniem z łóżka, z rozruszaniem się z powodu sztywnych stawów. Do reumatologa powinna też trafić osoba z bolesnym, opuchniętym stawem. Chorzy, którzy mają podwyższone OB, bądź zwiększone stężenie we krwi białka ostrej fazy CRP, bezwzględnie powinni trafić do specjalisty w ciągu 2 tygodni, bo lekarz też potrzebuje 2-3 tygodni na wykonanie badań i ustalenie rozpoznania.

Natomiast w Polsce praktyka jest inna. Chory, kierując się objawami, udaje się przede wszystkim do ortopedy. Tak się przyjęło. Następnie szuka pomocy u neurologa. Wykonuje badania za kilkaset złotych. Zwykle jest to rezonans magnetyczny i ultrasonografia. W standardach europejskich takie badania nie są zalecane we wstępnej fazie diagnostyki, mogą być potrzebne tylko u pojedynczych chorych, oczekiwanie na ich wykonanie jest zwykle stratą czasu. Chory bada się sumiennie, odsyłany od doktora do doktora i szuka kogoś, kto wpadnie na pomysł co mu dolega. A wystarczyłoby, aby poszedł do lekarza reumatologa.

W diagnostyce chorób reumatycznych najważniejsza jest rozmowa z pacjentem, zbadanie go, sprawdzenie czy ma zapalenie jednego chociażby stawu. W przypadku podejrzenia choroby reumatycznej tylko dwa badania zaleca się w na całym świecie: sprawdzenie OB i poziomu we krwi białka ostrej fazy (CRP). W oparciu o to, reumatolog ma prawo postawić rozpoznanie. Inne badania są mało przydatne i powinny być wykonywane w sposób celowany. A tymczasem trafia do mnie chory po 3 miesiącach chodzenia po lekarzach, wykonywaniu wielu badań najczęściej prywatnie, ma oznaczone kilkadziesiąt przeciwciał. Pacjent ten wydał na diagnozę ponad tysiąc złotych, a gdy mówię mu, że wyniki przeprowadzonych dotychczas badań są mi do niczego niepotrzebne jest... zbulwersowany, czuje się oszukany.

- A ilu jest reumatologów w Polsce?

Około półtora tysiąca, natomiast na pokrycie potrzeb wystarcza 900 doświadczonych specjalistów. Najważniejsze, żeby do tego doświadczonego reumatologa trafiali ci chorzy, którzy tego naprawdę potrzebują. I to jest zadanie dla lekarza rodzinnego. Lekarz rodzinny wielokrotnie ogranicza się do tego, że, jak policjant na skrzyżowaniu, kieruje pacjenta tu lub tam, czasem powtórzy receptę. A gdyby wziął na swoje barki pierwszą selekcję, nie byłoby tak wielkich kolejek do specjalistów każdej dziedziny medycyny, w tym interny. To z powodu słabości lekarza rodzinnego chory chodzi po różnych specjalistach i na własną rękę ordynuje sobie badania diagnostyczne.