Rak płuca głównym zabójcą. Jest raport o epidemiologii nowotworów w Polsce

Wynika z niego, że nowotwory są główną przyczyną umieralności przed 65 rokiem życia i na tym tle wyróżniamy się negatywnie na tle Europy.

- W Szwecji długość życia jest dłuższa o 12 lat niż w Polsce. W Skandynawii przed 60 rokiem życia umiera ledwie 3 proc. ludzi, w Polsce tego wieku nie dożywa prawie co trzecia osoba - twierdzi prof. Witold Zatoński, autor raportu i szef zakładu epidemiologii i prewencji nowotworów przy warszawskim Centrum Onkologii. - Ale wyrównanie tych nierówności jest możliwe.

Z analizy danych wynika, że w populacji kobiet wiodącym umiejscowieniem nowotworów są pierś, płuco i trzon macicy. Coraz częściej jednak to rak płuca jest główną przyczyną zgonów kobiet.

Zdrowie uleciało z dymem

Wzrost zagrożenia tym nowotworem to efekt dawnego nałogu. Ryzyko choroby nowotworowej wzrasta u kobiet urodzonych w latach 1940-60 i decyduje o tym wielkość ekspozycji na rakotwórcze czynniki ryzyka w postaci palenia papierosów. Już w 7 województwach ten właśnie nowotwór jest pierwszą przyczyną umieralności nowotworowej u kobiet.

Jeśli chodzi o nowotwór piersi, mamy stały wzrost liczby zachorowań, przy wyraźnym zahamowaniu lub nawet spadku umieralności. „To świadczy o pierwszych symptomach skuteczności profilatyki raka piersi w Polsce" - czytamy w raporcie. Ale te dane wskazują też, że prawdziwy sukces jest możliwy tylko przy populacyjnym przesiewowym programie diagnostycznym. Rok 2006 to pierwszy rok działania w Polsce populacyjnego programu badań przesiewowych, należy się więc spodziewać, że najbliższe lata przyniosą pozytywne tendencje.

Lepsze dwie dekady

U mężczyzn, u których w drugiej połowie XX wieku najszybciej rosło zagrożenie nowotworem płuca, w ostatnich dwóch dekadach ten wzrost został zahamowany i odwrócony, w wyniku zmniejszenia się częstości palenia papierosów. Nadal jednak rak płuca odpowiada za największą zachorowalność, wyprzedzając raka jelita grubego i gruczołu krokowego.

Nadal niekorzystnie wypadamy na tle Europy w walce z rakiem szyjki macicy. Tym bardziej, że w Europie, 5-letnie przeżycie pacjentek sięga 80 procent. Natomiast umieralność z powodów raka żołądka u kobiet wykazuje systematyczny spadek, stając sie z najczęstszego nowotworu jeszcze w latach 70-tych, nowotworem rzadkim.

Stosunkowo rzadką przyczyną zgonu (ok. 7 proc. zgonów ogółem) są choroby nowotworowe u dzieci. „Umieralność z tego powodu zmniejsza się od około 40 lat, przy utrzymującym się wzroście zachorowalności, co wskazuje na postęp w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego" - piszą autorzy raportu. Najczęściej są to białaczki i chłonniaki.

Bezcenne dane

Nowotwór krtani, również związany z paleniem tytoniu, odzwierciedla wyniki w raku płuca. Wśród kobiet odnotowano wzrost zachorowalności i umieralności. U mężczyzn, podobnie jak w raku płuca, po okresie szybkiego wzrostu trwajacym do lat 80-tych XX wieku, nastąpiła stabilizacja w zachorowalności i umieralności, występują nawet tendencje spadkowe.

Nowotwór nerki występuje w ponad 95 proc. przypadków po 45 roku życia. Od początku lat 90-tych następuje spadek zachorowalności i umieralności na raka nerki.

Na raka tarczycy częściej zapadają kobiety, co jest związane z niedoborem jak i nadmiarem jodu. W 25 proc. przypadków, rak rdzeniasty tarczycy ma podłoże genetyczne.

Wnoski i dane zawarte w raporcie zostały opublikowane m.in. w oparciu o Krajowy Rejest Nowotworów. Rejestr jest bezcenny dla lekarzy ponieważ pozwala na populacyjne zdiagnozowanie skali i charaketeru zjawiska jakim są choroby nowotworowe. Bez tych danych epidemiologicznych niemożliwa byłaby realizacja polityki zdrowotnej ukierunkowanej na zwalczanie nowotworów.

Raport został wykonany na podstawie ponad 415 tys. przypadków zachorowań. Wskaźniki przeżyć 5-letnich zostały wykonane dla populacji wieku 15-99 lat. Autorami raportu są: Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska i Witold Zatoński, z departamentu epidemiologii i prewencji nowotworowej Centrum Onkologii w Warszawie.