Rzadkie choroby zapalne układu ruchu. Uchronić przed niepełnosprawnością

- Pani profesor, reumatologię kojarzy się z chorobami ludzi w podeszłym wieku, jak jest naprawdę?

Cieszę się, że mamy okazję zweryfikować ten pogląd. Tak, w odróżnieniu od innych oddziałów internistycznych gdzie przeważają osoby w starszym wieku, to często osoby młode.

WHO ogłosiła lata 2000-2010 Dekadą Kości i Stawów, kontynuujemy tę inicjatywę. W klasyfikacji medycznej do chorób reumatycznych zalicza się ok. 200 jednostek chorobowych. Większość z nich stanowią choroby degeneracyjne, których doświadcza większość z nas. Na ich przebieg wpływu większego nie mamy. Z chorobami zwyrodnieniowymi radzimy sobie łagodząc ich dokuczliwości, natomiast wyzwaniem są dość rzadkie choroby zapalne układu ruchu, na które zapadają osoby młode, w pełni życia.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) i toczeń rumieniowy układowy (TRU) - a o te choroby tu idzie - mają charakter przewlekły i skutkują, przy braku właściwego, leczenia poważną niepełnosprawnością. Jest więc rzeczą niezwykłej wagi móc je wykryć i opanować jak najwcześniej. Wczesne wykrycie choroby i wczesne wprowadzenie właściwej terapii to szansa na skuteczne leczenie tych młodych ludzi.

- Wyjaśnijmy istotę tych chorób
i toczeń rumieniowy układowy należą do chorób autoimmunizacyjnych, w których organizm zwalcza własne tkanki. Nie są znane powody, dla których tak się dzieje. Przebieg choroby jest bardzo zróżnicowany, predyspozycje przypisuje się czynnikom genetycznym, środowiskowym, hormonalnym. Wśród czynników predysponujących do zachorowania wymienia się m.in. palenie tytoniu i nawracające infekcje.

Uważa się, że RZS jest chorobą biedy, chorzy żyjący w gorszych warunkach chorują ciężej. Ale możemy już z ulgą stwierdzić, że apogeum tej choroby przemija, co zawdzięczać trzeba postępowi cywilizacyjnemu, dostępności leczenia i postępowi medycyny. Wśród naszych pacjentek mamy jeszcze kobiety ciężko doświadczone tą chorobą, ale, jak mówimy sobie, za parę lat studenci medycyny nie będą mogli zobaczyć prawdziwego RZS.

Dodajmy, że 80-90 proc. chorych na toczeń stanowią kobiety, RZS w 80 proc. też dotyka kobiety, co potwierdzać może podejrzenia o związek tych chorób z czynnikami hormonalnymi.

- Polskie statystyki notują 15 - 20 tys. chorych na toczeń rumieniowy układowy. Choroba należy do rzadkich, ale najgroźniejszych i najtrudniejszych jeśli chodzi o postawienie prawidłowej diagnozy

TRU jest bardzo trudny do wykrycia, a jednocześnie warunkiem powodzenia terapii jest szybka diagnoza. TRU skupia wszystkie cechy chorób immunizacyjnych. Można stworzyć ponad 500 obrazów klinicznych tej choroby, bo każdy pacjent choruje inaczej.

Objawy tocznia mogą być bardzo różne: choroba nerek, zmiany skórne, stawowe, nadwrażliwość na światło, niedokrwistość, obniżenie leukocytów, ilości płytek krwi. atakuje też centralny system nerwowy i wtedy objawem może być nieradzenie sobie z codziennymi obowiązkami. Zachorowania są nagłe i szybko prowadzą do nieodwracalnej degradacji organizmu, a - jak już mówiłam - choroba dotyka ludzi młodych, którzy skłonni są pogłębiające się dolegliwości składać na karb zmęczenia, przepracowania. Bóle mięśni, bóle stawów kompensują dostępnymi lekami przeciwbólowymi. Jeśli objawem jest zapalenie nerek, pacjent korzysta co najwyżej z poradni nefrologicznej. Zmiany skórne wytłumaczy sobie wrażliwością na słońce i odwiedzi dermatologa. Do właściwej diagnozy dochodzi często przypadkowo i późno.

Bywają też różne bariery diagnozowania. Pierwszą jest postawa pacjenta, który nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia, unika wizyt u lekarza i dopiero np. przy badaniach okresowych zaniepokoi się wynikami analizy krwi.

Czynnikiem opóźnień diagnozy bywa też niewiedza lekarzy rodzinnych, którzy rzadko z tymi chorobami mieli styczność. Barierą w rozpoznaniu jest składanie dolegliwości pacjenta na poczet błahych czynników, ale także i istotnych, takich jak np. niewykonanie badań diagnostycznych. Nie zawsze ze złej woli, czasem z powodów ograniczeń finansowych.

Zdarza się, że choroba jest rozpoznana dopiero w stanie zaawansowanym. Pacjent trafia na oddział intensywnej opieki i trzeba bardzo wielkiego wysiłku, żeby go wyprowadzić z tego etapu choroby.