Światowy Dzień AIDS: nie ryzykuj, badaj się

1 grudnia obchodzimy , dlatego warto przypomnieć o tej chorobie i możliwościach jej leczenia, bowiem dziś HIV to nie wyrok, jak w latach 80. i 90. XX wieku. Obecne podejście Polaków do problemu pokazują badania Krajowego Centrum do Spraw AIDS, z których wynika, że test w kierunku HIV wykonało jedynie 5 proc. populacji dorosłej. Oznacza to, że pomimo wiedzy teoretycznej, iż problem może dotyczyć każdego, w praktyce nie odnosimy ryzyka zarażenia HIV do własnej osoby.

Wirus HIV nie zawsze wywołuje AIDS

HIV to skrót od angielskiej nazwy Human Immunodeficency Virus, co oznacza ludzki wirus niedoboru odporności. Największe zagrożenie wirus HIV stanowi dla limfocytów T, które odgrywają istotną rolę w procesie odporności organizmu. Wirus HIV niszczy limfocyty T. Na skutek tego działania ich liczba zmniejsza się, przez co organizm traci zdolność do obrony przed czynnikami chorobotwórczymi.

– skrót od angielskiej nazwy Acquired Immunodeficency Syndrome, który na język polski tłumaczymy jako: zespół nabytego niedoboru odporności. AIDS nie jest pojedynczą chorobą, ale zespołem różnych chorób, które atakują osoby zakażone wirusem HIV. To, że ktoś jest zakażony wirusem HIV nie musi oznaczać, że ma AIDS lub że w najbliższym czasie będzie miał. Nie u wszystkich osób zakażonych dochodzi do rozwoju AIDS.

Główną drogą rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem HIV w Polsce są kontakty seksualne. Warto pamiętać także o zakażeniach wertykalnych, czyli przenoszenie wirusa z matki na dziecko podczas ciąży i porodu, dlatego zachęcam każdą kobietę, która jest w ciąży lub planującą macierzyństwo, by rozważyła wykonanie testu w kierunku HIV. Najlepiej wspólnie z tatą dziecka – mówi dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska.

W jaki sposób przenoszony jest wirus HIV?

Aby doszło do konieczny jest kontakt materiału zakaźnego z miejscem przez które wirus mógłby trafić do organizmu. Materiałem zakaźnym jest: krew, sperma, płyn preejakulacyjny, wydzielina z pochwy, płyny ustrojowe (płyn mózgowo-rdzeniowy, z jamy opłucnowej, otrzewnowej, maziowy, osierdziowy, owodniowy) oraz każdy materiał biologiczny zawierający widoczną ilość krwi. Drogi zakażenia to otwarta rana i błona śluzowa.

Zakażenie HIV jest możliwe w sytuacjach:

• niezabezpieczony prezerwatywą kontakt seksualny z osobą zakażoną HIV
• używanie igieł, strzykawek i substancji (np. narkotyku) zanieczyszczonej krwią osoby zakażonej HIV
• zakażenie dziecka od matki podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią

Co ważne: Do zakażenia nie dojdzie drogą kropelkową, wodną, przez spożywanie pokarmów, podanie ręki, całowanie w policzek, od osoby kaszlącej. Nie istnieje ryzyko przeniesienia HIV poprzez wspólne mieszkanie, stosowanie tych samych sztućców, talerzy, kubków oraz korzystanie ze wspólnej łazienki i ubikacji.

Wirus HIV: diagnostyka

Test IV generacji wykrywa przeciwciała przeciwko HIV 1 i HIV 2 oraz białko p24. Materiałem badanym jest surowica uzyskana z krwi pełnej pobranej z żyły łokciowej. Przed badaniem nie trzeba być na czczo, jednak zalecane jest pobranie krwi co najmniej 4 godziny po posiłku. Testy przesiewowe są bardzo czułe i mogą dawać wyniki reaktywne także przy innych zakażeniach wirusowych lub na skutek reakcji krzyżowych z innymi białkami. Każdy przesiewowego, który nie jest jednoznacznie ujemny musi być zweryfikowany testem potwierdzenia. W przypadku uzyskania wyniku reaktywnego w teście przesiewowym, pacjent nie otrzyma wyniku, który na tym etapie postępowania diagnostycznego jest nierozstrzygnięty, lecz zostanie poinformowany o konieczności ponownego pobrania próbki krwi w celu przeprowadzenia testu potwierdzenia. Test potwierdzenia zostanie wykonany bezpłatnie pod warunkiem ponownego zgłoszenia się pacjenta na dodatkowe pobranie próbki krwi. Pacjent nie otrzymuje wyników niepotwierdzonych. Tylko reaktywny wynik testu potwierdzenia upoważnia do rozpoznania zakażenia.

Diagnostyka w kierunku zakażenia HIV na każdym z etapów może być przeprowadzona anonimowo (badanie przesiewowe, test potwierdzenia). Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku uzyskania wyniku pozytywnego w teście potwierdzenia, anonimowy wynik nie może stanowić podstawy rozpoczęcia terapii w ośrodku specjalistycznym leczenia HIV / AIDS.

W przypadku konieczności wykonania testu potwierdzenia warto więc ujawnić swoje dane osobowe. Po wydaniu wyniku testu potwierdzenia wykonanego anonimowo, zmiana decyzji nie będzie możliwa i dane osobowe nie zostaną rozkodowane.

Niereaktywny (ujemny) wynik testu przesiewowego IV generacji oznacza, że w badanej próbce nie wykryto ani antygenu p24 wirusa, ani przeciwciał anty-HIV. Jeśli przez 12 tygodni poprzedzających wykonanie testu nie było sytuacji, które mogłyby doprowadzić do zakażenia HIV, to wynik ujemny oznacza, że badana osoba nie jest zakażona tym wirusem. Jeżeli jednak nie minęło jeszcze 12 tygodni od ostatniej ryzykownej sytuacji, to należy powtórzyć badanie po tym czasie. Jest to związane z istnieniem tzw. okna serologicznego – przedziału czasu od chwili zakażenia do momentu możliwości wykrycia tego zakażenia za pomocą stosowanych
w diagnostyce metod badawczych. Negatywny wynik testu nie oznacza, że nie można zakazić się HIV w przyszłości. Jeśli będzie się podejmować ryzykowne zachowania, możliwość zakażenia istnieje zawsze.

Pozytywny (dodatni) wynik testu świadczy o tym, że u danej osoby wykryto zakażenie wirusem HIV. Nie wszystkie osoby zakażone wirusem, zachorują na AIDS. Zakażenie HIV jest zakażeniem przewlekłym, kontrolowanym, jednak leczenie należy rozpocząć jak najszybciej. Stosowane obecnie leki powodują znaczny spadek wiremii, często nawet do ilości nie wykrywanych w testach diagnostycznych i znacznie spowalniające rozwój choroby. Należy niezwłocznie zgłosić się do poradni prowadzącej leczenie ARV. Rejestracja nie wymaga skierowania. Lista placówek znajduje się na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS.

Dodatni wynik nie jest wyrokiem

Dzięki odpowiedniej terapii z wirusem można żyć długo i cieszyć się dobrym zdrowiem. Osoby zakażone muszą pamiętać, że zakażają w takim samym stopniu, co osoby chore na AIDS, dlatego powinny wystrzegać się przypadkowych kontaktów seksualnych i braku zabezpieczenia podczas stosunku. W Polsce istnieje prawny obowiązek poinformowania obecnego partnera seksualnego o swoim statusie serologicznym.

Laboratoria Medyczne Synevo