Związek między rakiem mózgu a telefonem komórkowym - potrzebne dalsze badania

W ramach rozpoczętego w 2000 r. projektu INTERPHONE badano użytkowanie telefonu komórkowego przez ponad 5.000 osób chorych na raka mózgu w 13 krajach na świecie. W badaniach wzięło udział 2.765 osób chorych na glejaka i 2.425 osób chorych na oponiaka. Glejak to typ raka mózgu, który rozwija się w komórkach glejowych, otaczających i podpierających komórki nerwowe, natomiast oponiak atakuje opony, warstwy tkanki osłaniające mózg i rdzeń kręgowy.

W skład grupy kontrolnej weszło 7.000 osób zdrowych (dobranych pod względem wieku, płci i regionu odpowiednio do osób chorych), które pytano o korzystanie z telefonu komórkowego.Mimo ogromnej skali, badania nie przyniosły jednoznacznych wyników. "W ramach projektu INTERPHONE nie doszukano się oznak podwyższonego ryzyka zachorowania na oponiaka wśród użytkowników telefonów komórkowych" - czytamy w artykule. W przypadku glejaka pojawiło się wskazanie podwyższonego zagrożenia rakiem mózgu wśród osób najintensywniej korzystających z telefonu komórkowego. "Nadal jednak dowody na podwyższone zagrożenie glejakiem najintensywniej korzystających użytkowników były niejednoznaczne, gdyż wzrost ten mógł wynikać z jednego lub kilku [...] możliwych źródeł błędu" - zauważają naukowcy.

Na przykład guzy mózgu mogą wpływać na pamięć i pacjenci mogą być "bardziej zmotywowani do przypominania sobie i zgłaszania nagłośnionego publicznie potencjalnego czynnika zagrożenia w swojej chorobie".

"Nie stwierdzono zwiększonego zagrożenia rakiem mózgu na podstawie danych zebranych w ramach projektu INTERPHONE" - mówi dr Christopher Wild, Dyrektor Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która koordynowała projekt INTERPHONE. "Jednakże obserwacje przy najdłuższych, kumulacyjnych czasach połączeń i zmieniających się schematach użytkowania telefonu komórkowego od okresu objętego badaniami przez projekt INTERPHONE, zwłaszcza wśród młodych ludzi, oznaczają, że dalsze badania nad użytkowaniem telefonu komórkowego i zagrożeniem rakiem mózgu są zasadne."

W towarzyszącym artykule wstępnym, Rodolfo Aracci z włoskiej Krajowej Rady Badawczej i Jonathan Samet z Uniwersytetu Południowej Kalifornii z USA przyznają, że "większość osób, która oczekiwała na wyniki projektu INTERPHONE będzie rozczarowana mieszanymi odkryciami".

Mimo to, podkreślają że telefony komórkowe nie były w powszechnym użyciu do połowy lat 90. XX w., a większość nowotworów objętych badaniami została zdiagnozowana w latach 2000-2004. Zatem większość badanych pacjentów miała kontakt z telefonem komórkowym krócej niż 10 lat. "Żaden z ustalonych obecnie czynników rakotwórczych, w tym tytoń, nie mógł być jednoznacznie zidentyfikowany jako podnoszący ryzyko w okresie pierwszych 10 lat od pierwszego kontaktu" - podkreślają dr Aracci i dr Samet. Ponadto guzy mózgu, które powiązano z promieniowaniem jonizacyjnym zwykle pojawiają się po upływie od 10 do 20 lat od pierwszego kontaktu z czynnikiem.

Głównym ograniczeniem w badaniach INTERPHONE jest problem tendencyjności informacji i selekcji. Dr Aracci i dr Samet sugerują, że jednym ze sposobów zminimalizowania tendencyjności byłoby "śledzenie kohort użytkowników telefonów komórkowych z ekspozycją udokumentowaną na podstawie danych dostarczonych przez operatorów i wynikami ustalonymi w oparciu o powiązanie danych z rejestrami onkologicznymi".

Dr Aracci i dr Samet podsumowują: "Stara śpiewka, że potrzebne są dalsze badania jest w tym przypadku w pełni uzasadniona, bowiem bez dalszych badań pytanie stawiane przez opinię publiczną o akceptowalność zagrożenia rakiem związanego z telefonem komórkowym pozostanie bez odpowiedzi".

Zdaniem koordynatorki projektu INTERPHONE, profesor Elisabeth Cardis z Centrum Badawczego Epidemiologii Środowiskowej (CREAL) w Barcelonie, Hiszpania: "badania INTERPHONE będą kontynuowane poprzez dalsze analizy użytkowania telefonu komórkowego i nowotworów nerwu słuchowego i ślinianki przyusznej".

Tymczasem zespół pracuje już nad nowym projektem, który ma odnieść się do faktu drastycznego wzrostu korzystania z telefonu komórkowego w porównaniu do lat objętych projektem INTERPHONE, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

"Z uwagi na obawy związane z szybkim nasilaniem się korzystania z telefonu komórkowego wśród młodych ludzi, którzy nie byli objęci projektem INTERPHONE, centrum CREAL koordynuje nowy projekt MOBI-KIDS, dofinansowany ze środków Unii Europejskiej, aby zbadać zagrożenie nowotworami mózgu będącymi następstwem użytkowania telefonu komórkowego przez dzieci i młodzież" - mówi profesor Cardis.

Projekt MOBI-KIDS (Zagrożenie rakiem mózgu z powodu ekspozycji na pola częstotliwości radiowej w dzieciństwie i okresie dorastania) otrzymał 3,5 mln EUR z tematu "Środowisko" Siódmego Programu Ramowego (7PR). Projekt INTERPHONE (Międzynarodowe badania kliniczno-kontrolne nowotworów w związku z użytkowaniem telefonu komórkowego) został częściowo dofinansowany ze środków unijnych na kwotę 3,85 mln EUR z programu "Jakość życia i zarządzanie żywymi zasobami" Piątego Programu Ramowego (5PR) UE. Wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie International Journal of Epidemiology.

Więcej informacji:

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC):

International Journal of Epidemiology:

MOBI-KIDS: