Udar mózgu. Ważna profilaktyka

Udar mózgu: epidemiologia

to zaburzenia funkcji mózgu, wywołane uszkodzeniem naczyń, dostarczających krew do mózgu. W Polsce zapadalność na udar mózgu kształtuje się na poziomie europejskim, osiągając współczynniki 177,3 na 100.000 u mężczyzn i 125 na 100.000 u kobiet. To oznacza około 70.000 nowych zachorowań rocznie. Znacznie gorzej notuje się umieralność chorych z udarem mózgu w Polsce – 106,4 na 100.000 mężczyzn i 78,7 na 100.000 kobiet. W Europie Zachodniej utrzymuje się ona na poziomie 18-25%, a w Polsce wynosi aż 40%.

Udar mózgu jest trzecią co do częstości, po zawałach i urazach, przyczyną śmierci.

Aby zmniejszyć te drastyczne statystyki, niezwykle ważna jest profilaktyka i prewencja przeciwudarowa.

Czynniki ryzyka

Wiele czynników ryzyka udaru mózgu można zminimalizować, a nawet wyeliminować. Są to tzw. czynniki modyfikowalne, czyli takie, na które mamy wpływ.

Należą do nich:

• migotanie przedsionków,
  
• nadciśnienie tętnicze,
  
• palenie tytoniu,
  
• cukrzyca,
  
• choroby naczyń,
  
• zaburzenia gospodarki lipidowej,
  
• otyłość,
  
• nadużywanie alkoholu,
  
• niedoczynność gruczołu tarczowego,
  
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
  
• przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA),
  
• stosowanie amfetaminy, kokainy.

niemodyfikowalne (na które nie mamy wpływu) to wiek (powyżej 55 lat), płeć (bardziej narażeni na udar są mężczyźni), rasa (czarna) i czynniki genetyczne.

Migotanie przedsionków a udar mózgu

Aż 30% udarów mózgu spowodowanych jest migotaniem przedsionków – najczęściej występującą arytmią serca. U pacjentów z migotaniem przedsionków ryzyko wystąpienia udaru mózgu zwiększa się 5-krotnie. Przyczyną jest pogorszona funkcja mechaniczna przedsionków serca jako pompy krwi, co stwarza okoliczności sprzyjające powstawaniu w sercu skrzeplin. Taka skrzeplina, zlokalizowana w lewym przedsionku, może z prądem krwi powędrować naczyniami do centralnego układu nerwowego, zamykając jedno z naczyń mózgowych, czego objawem jest ostre niedokrwienie fragmentu tkanki mózgowej, czyli udar mózgu.

Leczenie trombolityczne

Zdecydowana większość (ok. 80%) udarów to właśnie udary niedokrwienne. U osób, które ich doświadczyły, możliwe jest trombolityczne, które pozwala na rozpuszczenie skrzepu w niedrożnym naczyniu mózgu i przywrócenie zaburzonego przepływu krwi. Warunkiem podjęcia terapii jest szybka hospitalizacja, ponieważ leczenie trombolityczne można rozpocząć do 4,5 godziny od wystąpienia pierwszych objawów udaru.

Rola ablacji w profilaktyce udaru mózgu

Aż 3 miliony ludzi na całym świecie przechodzi udar mózgu spowodowany migotaniem przedsionków. Charakteryzuje się on szczególnie ciężkim przebiegiem i upośledzeniem funkcjonalnym, a połowa pacjentów umiera w pierwszym roku od wystąpienia udaru.

Uznaną metodą, mającą na celu zminimalizowanie ryzyka takiego scenariusza jest stałe przyjmowanie leków rozrzedzających krew – tzw. doustnych antykoagulantów.

– Istnieje także możliwość zmniejszenia ryzyka nawrotów migotania przedsionków poprzez wykonanie zabiegu ablacji. Polega on na precyzyjnym odizolowaniu obszarów w sercu odpowiedzialnych za występowanie arytmii za pomocą wprowadzonych do serca cewników. Skuteczność takiego zabiegu sięga 80%, czyli jest znacznie wyższa od stosowanych obecnie leków zapobiegających nawrotom arytmii – tłumaczy dr Andrzej Głowniak z Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

W 2014 r. wykonano w Polsce około 2200 ablacji. To 2-3 razy mniej niż wynosi średnia europejska.

Objawu udaru

Bardzo ważne jest, aby nie bagatelizować objawów udaru, a w przypadku ich zidentyfikowania natychmiast wezwać pomoc medyczną. Fundacja Udaru Mózgu prezentuje najważniejsze objawy udaru w krótkiej animacji, dostępnej na tej .

Należy też znać i umieć rozpoznać pozostałe objawy:

• nagłe zaburzenia czucia po jednej stronie ciała (niedoczulica połowicza) lub drętwienie połowy ciała
• wykrzywienie twarzy po jednej stronie, szczególnie widoczne jest opuszczenie kącika ust
• nagłe osłabienie kończyny lub kończyn po jednej stronie (niedowład połowiczy)
• nagłe zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa, utrata zdolności mówienia, trudności w zrozumieniu mowy)
• nagłe zaburzenia widzenia-charakterystyczne jest niedowidzenie na jedno oko lub niedowidzenie polowy pola widzenia
• nagłe zawroty głowy z towarzyszącymi zaburzeniami w utrzymaniu równowagi, nagłymi upadkami, czasami
• z podwójnym widzeniem, kłopotami z orientacją i zaburzeniami świadomości

Brak szybkiej reakcji na te objawy może doprowadzić do niesprawności ruchowej, połowicznego zaburzenia czucia, zaburzenia wzroku, mowy (), pamięci (amnezja), połykania (dysfagia) oraz zaburzeń psychicznych.