15-03-2021
zmień rozmiar tekstu
A+ A-
Leki OTC można kupić bez recepty. Leki RX - tylko z przepisu lekarza. Suplementy diety w ogóle zaś nie są lekami. Zobacz, co jeszcze je różni.
Czym są leki OTC?
Leki OTC to środki farmaceutyczne dostępne bez recepty. Skrót OTC pochodzi od angielskiego wyrażenia over the counter, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza „ponad ladą".
Są to produkty, które:
- leczą choroby i zaburzenia powszechnie występujące, łatwe i oczywiste w diagnozie;
- zawierają niewielkie ilości substancji czynnych;
- działają przede wszystkim objawowo;
- mogą być używane w ściśle określonym, niedługim okresie (zazwyczaj 3-5 dni);
- prawidłowo stosowane nie wywołują poważnych skutków ubocznych.
Decyzję o stosowaniu leków OTC pacjent może podjąć samodzielnie, lekarz występuje w tym przypadku w roli doradcy. Leki OTC są sprzedawane w aptekach, ale także w sklepach zielarsko-medycznych (stacjonarnych i internetowych), hipermarketach, na stacjach benzynowych, w kioskach. Mogą być reklamowane.
W praktyce najczęściej stosowanymi lekami OTC są:
- środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe (w tym m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol, słabe glikokortykosteroidy), na ból głowy, brzucha, mięśni etc.;
- tabletki, krople, syropy, saszetki na typowe objawy infekcji bakteryjnych i wirusowych: ból gardła, kaszel, katar;
- leki przeciwwirusowe;
- leki uspokajające, łagodne antydepresanty na bazie komponentów ziołowych;
- preparaty na dolegliwości gastryczne - bóle brzucha, nudności, biegunki, zaparcia, wymioty.
Co to są leki RX?
Leki RX to nic innego, jak medykamenty wydawane z przepisu lekarza, czyli na receptę. Ich sprzedaż możliwa jest jedynie w aptekach i podlega daleko idącej kontroli.
Charakterystyczne dla tej grupy leków, a jednocześnie odróżniające od preparatów OTC są:
- silne działanie przyczynowo-objawowe;
- zawartość dużych ilości substancji czynnych;
- silne i liczne potencjalne skutki uboczne;
- specjalistyczny charakter - mogą być stosowane w leczeniu najcięższych schorzeń, także tych rzadkich i trudnych pod kątem diagnostycznym.
Część leków RX jest w Polsce refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, na podstawie recepty można je nabyć z niepełną odpłatnością. Aktualną listę leków refundowanych co kilka miesięcy ustala i ogłasza Ministerstwo Zdrowia.
Uwaga: w Polsce sprzedaż leków RX w aptekach internetowych jest dopuszczalna, niedozwolona jednak jest wysyłka tego typu środków przesyłką kurierską do domu. Zamówiony online lek pacjent i tak więc musi odebrać w wybranej aptece stacjonarnej.
Co to jest suplement diety?
W odróżnieniu od leków OTC i RX, suplementy diety nie leczą żadnych schorzeń, a jedynie wspomagają zdrowe odżywianie. Spełniają więc rolę profilaktyczną i uzupełniającą. Nie podlegają tym samym przepisom regulującym rynek farmaceutyczny, lecz traktowane są w kategoriach produktów spożywczych.
Pod postacią suplementów dostarcza się takie skoncentrowane komponenty, jak między innymi:
- witaminy i minerały (np. C, B, D3, K, magnez, cynk, potas, żelazo i inne);
- probiotyki, czyli pożyteczne bakterie jelitowe;
- nienasycone kwasy tłuszczowe (np. omega 3 i omega 6);
- błonnik pokarmowy;
- aminokwasy;
- fosfolipidy (np. lecytyna);
Wśród wyżej wymienionych zdarzają się przypadki takie, jak witamina C. Lek OTC czy suplement - to częste pytanie, które zadają pacjentom farmaceuci. Substancja ta dostępna jest w preparatach obydwu typów.
Jaka jest między nimi różnica? W przypadku lekarstwa, dokładnie określona i starannie przebadana jest ilość substancji czynnej. Jeśli chodzi o suplement, nie podlega on w tym zakresie kontroli organów państwowych.
Czy produkty OTC są bezpieczne?
Przed wprowadzeniem do aptek, produkty OTC przechodzą rygorystyczne badania i są dopuszczane do obrotu przez oficjalne agencje zajmujące się nadzorem nad rynkiem farmaceutycznym.
Są akceptowane jako metoda samoleczenia niegroźnych i powszechnych schorzeń. Warunkiem bezpieczeństwa jest jednak stosowanie się do zaleceń zawartych w ulotkach odnośnie wielkości dawkowania, a także częstotliwości i maksymalnej długości przyjmowania danego preparatu.
Jeśli więc sięgasz po produkt OTC:
- dokładnie przeczytaj ulotkę
- upewnij się, że lek nie wchodzi w niepożądane reakcje z innymi środkami farmakologicznymi, które przyjmujesz, a także - że nie cierpisz na schorzenie będące przeciwwskazaniem do jego przyjmowania;
- nie przekraczaj dopuszczalnych dawek jednorazowych i dobowych;
- nie przekraczaj czasu terapii wskazanego w ulotce;
- uważnie obserwuj reakcje swojego organizmu. Choć preparaty OTC co do zasady nie powinny powodować poważnych skutków ubocznych, mogą mieć działania niepożądane;
- w razie wystąpienia niepokojących objawów, zaprzestań przyjmowania leku oraz skonsultuj się z lekarzem;
- pamiętaj, że lek OTC zwalcza objawy, ale rzadko przyczyny choroby;
- miej na uwadze, że uzależnienie od leków OTC, tudzież ich przyjmowanie w nadmiarze, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak np. choroba wrzodowa.
Źródła:
• P. Ratajczyk i inni,
Leki OTC a samoleczenie bólu, Katedra i Zakład Farmakoekonomiki i Farmacji Społecznej, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 2015 r.
• M. Szpringer i inni, Stosowanie leków dostępnych bez recepty i suplementów diety przez osoby dorosłe z województwa świętokrzyskiego, Med Og Nauk Zdr. 2015; 21(2)
Artykuł powstał we współpracy z medme.pl