Pacjenci i opieka farmaceutyczna

Opieka farmaceutyczna to rodzaj usługi proponowanej przez farmaceutów pacjentom przewlekle chorym. W ramach opieki farmaceutycznej aptekarze mają za zadanie upewniać się, czy dany pacjent ma wiedzę, jak dany lek powinien być stosowany, z jakimi lekami nie powinien być łączony oraz w razie potrzeby edukować w tym zakresie. W ramach opieki farmaceuta zbiera informacje o chorobach pacjenta oraz o przyjmowanych przez niego lekach. Celem opieki farmaceutycznej jest zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa stosowania leków. Obecnie w Polsce każdy farmaceuta albo na studiach albo podczas dodatkowych kursów jest szkolony w ramach zagadnień z zakresu opieki farmaceutycznej. Idea wprowadzenia do praktyki aptek - opieki farmaceutycznej sięga lat 70 ubiegłego wieku. Pomimo jednak, że pomysł zyskał aprobatę wśród licznego grona osób zajmujących się medycyną pozostał nierozpowszechniony. Dlatego nadal propagowanie i wcielanie w życie programu opieki farmaceutycznej jest wskazane.

Z danych Sektora Badań Rynku Medycznego TNS OBOP wynika, że jedynie 6% Polaków w wieku 15 lat i więcej kiedykolwiek słyszało o opiece farmaceutycznej. Wśród tego nielicznego grona istotnie częściej znalazły się kobiety (71% osób, które słyszało o opiece farmaceutycznej), osoby z wykształceniem przynajmniej średnim (69%), mieszkańcy największych miast powyżej 500. tysięcy mieszkańców (27%), natomiast istotnie rzadziej - osoby w wieku 60 lat i więcej (11%). Według powyższych danych widać, że ujawnia się kolejny problem - brak odpowiedniej informacji. Dlatego obecnie nie tylko potrzebne jest dalsze szkolenie dla farmaceutów, ale również promocja wiadomości na temat opieki w aptekach wśród pacjentów. Wprowadzenie tego typu opieki do praktyki aptek jest procesem długotrwałym. Na szczęście coraz więcej aptek dostrzega potencjał usługi jaką jest opieka farmaceutyczna. Jest ona korzystna w szczególności dla pacjentów, bowiem mają oni bezpłatną możliwość uzyskania dodatkowych porad na temat stosowanych leków i ich dawkowania, ale także dla samych właścicieli aptek, którzy dzięki fachowości swoich pracowników mogą zyskać grono stałych klientów.

Od kilku lat coraz więcej się mówi na temat opieki z aptek, jednak nadal jest to temat, który w praktyce pozostawia wiele do życzenia. Problem na który zawracają uwagę sami farmaceuci jest brak odpowiednich miejsc do rozmowy z pacjentem. Dlatego chcąc zmienić powyższą sytuację należałoby zacząć od modyfikacji organizacji w aptekach. Wiązałoby się to z przygotowaniem np. dodatkowego pomieszczenia bądź wygospodarowania miejsca dla ułatwienia kontaktu pomiędzy farmaceutą, a pacjentem. Kolejnym problemem, który również wiązałby się z dodatkowymi kosztami dla właścicieli aptek jest wygospodarowanie czasu pracowników na takie rozmowy oraz przygotowanie specjalnej kartoteki (najlepiej skomputeryzowanej). Tak jak ma to miejsce w poradniach, gdzie przyjmują lekarze. Wypadałoby prowadzić spis osób mających przewlekłe problemy zdrowotne, co ułatwiłoby nie tylko przepływ informacji, ale również fachowość porad.

Został uruchomiony również specjalny program FONTiC (Farmaceutyczna Opieka w Nadciśnieniu Tętniczym i Cukrzycy), który jest nastawiony na wdrożenie opieki farmaceutycznej do stałej praktyki aptek. Opieka farmaceutyczna skierowana jest nie tylko na jednostronne działanie, lecz ma być uzupełnieniem kontroli lekarskiej i pielęgniarskiej w celu polepszenia sprawności systemu medycznego oraz jakości życia pacjentów. Dzięki tak prosperującej opiece medycznej poprawia się skuteczność leczenia. Zadaniem farmaceuty byłoby nadzorowanie farmakoterapii pacjentów oraz pomóc w doborze dodatkowych leków, sprzedawanych bez recepty. Taka dodatkowa opieka monitorowałaby nie tylko stosowanie leków adekwatnych do choroby, ale również chroniłaby pacjentów przed częstymi błędami w użytkowaniu medykamentów wynikającymi z braku lub niepełnych informacji na ich temat. Lekarze oraz farmaceuci coraz częściej apelują do pacjentów, aby dokładnie czytali wszystkie ulotki dodawane do lekarstw. Opieka farmaceutyczna szczególnie korzystna byłaby dla osób starszych mających zdrowotne i przewlekłe problemy, ponieważ najwięcej osób w wieku 60+ popełnia błędy podczas przyjmowania lekarstw. Edukacja pacjentów w ramach opieki farmaceutycznej to nie tylko informacje o stosowaniu lekarstw, ich łączeniu oraz przechowywaniu. Jej celem jest także wszelka pomoc w udzieleniu informacji w jaki sposób wykonywać np. pomiar ciśnienia krwi oraz jak odczytać poprawnie wynik wykonanego samodzielnie badania itp.

Badanie przeprowadzone przez TNS OBOP pokazuje również, że wśród potencjalnych adresatów usługi jaką jest opieka farmaceutyczna niewiele osób przewlekle chorych słyszało o takiej możliwości. Po zapoznaniu się z informacją o idei opieki farmaceutycznej ponad połowa respondentów (57%) oceniła ją pozytywnie, natomiast 13% badanych odniosło się z dezaprobatą. Ta ostatnia grupa osób argumentowała, że tego typu usługa oznacza w zasadzie wchodzenie w kompetencje lekarza lub, że zalecenia lekarza są w pełni wystarczające (26%) oraz że w praktyce taka usługa będzie trudna do zrealizowania (3%). Dzięki coraz większej grupie zwolenników idei opieki farmaceutycznej, częściej niż w ubiegłych latach, organizowane są specjalistyczne konferencje i spotkania przeznaczone zarówno dla farmaceutów i lekarzy, ale również dla osób chcących zasięgnąć informacji czym jest opieka farmaceutyczna oraz dowiedzieć się, gdzie można z niej skorzystać.