Strona główna Choroby Katalog chorób Bezsenność

Bezsenność - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Badania wykazują, że na bezsenność cierpi jedna trzecia społeczeństwa. Zaburzenia snu mogą poważnie utrudniać funkcjonowanie w ciągu dnia i pogorszyć jakość życia, mają negatywny wpływ nie tylko na nasze samopoczucie, ale także na różne aspekty zdrowia - na przykład bezsenność może przyczyniać się do otyłości lub podnosić ryzyko niektórych nowotworów. W tym artykule znajdziesz następujące informacje i porady związane z tą chorobą:
  1. Informacje ogólne
  2. Sen
  3. Bezsenność
  4. Przyczyny
  5. Leczenie

Jedna nieprzespana noc nie wyrządza krzywdy naszemu organizmowi, ale kiedy nie potrafimy zasnąć kilkanaście nocy z rzędu, można zacząć się martwić. Badania wykazują, że na bezsenność cierpi jedna trzecia społeczeństwa. A przecież sen jest dla człowieka bardzo ważną rzeczą. Przesypiamy mniej więcej jedną trzecią naszego życia. Najdłużej śpią niemowlęta - nawet do 20 godzin. Ludziom dorosłym wystarcza 7-8 godzin snu na dobę. Osoby starsze śpią 4-5 godzin.

do góry ↑

Czym jest sen?

Według definicji encyklopedycznych sen to „stan obniżenia wrażliwości na bodźce, częściowej bezwładności i zwolnienia funkcji, połączony ze zniesieniem świadomości, występujący u człowieka i zwierząt wyższych w rytmie dobowym, na przemian z czuwaniem (Encyklopedia PWN ).

Noc tylko pozornie jest spokojna - u śpiącego człowieka zmienia się poziom hormonów we krwi, serce bije wolniej, spada ciśnienie, zwalnia się rytm oddechu. Badanie EEG pozwoliły odkryć, że w czasie snu mózg pracuje w dwóch różnych fazach - REM (sen paradoksalny) i NREM (sen głęboki).

Kiedy zasypiamy, wchodzimy powoli w sen głęboki - NREM, w którym wyróżniamy cztery stadia - od snu płytkiego do najgłębszego. EEG wskazuje, że stopniowo zanikają charakterystyczne dla stanu czuwania fale beta lub alfa (fale alfa rejestruje się, gdy człowiek zamknie oczy, ale nie śpi), a pojawiają się fale dieta, gamma i delta. Te ostatnie dominują w czwartym, najgłębszym stadium snu NonREM.

Po upływie około 60 minut do 1,5 godziny od chwili zaśnięcia człowiek wychodzi ze snu NREM i zaczyna spać snem REM. Pomimo utraty świadomości mózg wykazuje bardzo dużą aktywność. Pierwsza faza REM trwa zwykle od 5 do 10 minut. Po tym czasie znów zapadamy w sen NonREM, a potem w sen REM. W ciągu nocy następuje od 4 do 6 takich cykli. W każdym następnym faza REM jest dłuższa, a NonREM coraz krótsza. Proporcje pomiędzy czasem trwania snu głębokiego i paradoksalnego zmieniają się z wiekiem. A zatem człowiek zasypiając, pogrąża się w śnie NonREM. Powieki opadają, zmniejsza się napięcie mięśni, pojawiają się wolne ruchy gałek ocznych. Zaczynamy powoli odpływać, ale jeszcze zachowujemy pewne poczucie rzeczywistości i na przykład potrafimy mniej lub bardziej sensownie odpowiadać na pytania.

Taki stan trwa od 30 sekund do około 7 minut. Po tym czasie tracimy już zupełnie świadomość i zasypiamy. Ruchy gałek ocznych ustają, wchodzimy w coraz głębszy sen, w końcu osiągamy czwarte, najgłębsze stadium. Wtedy właśnie następuje największe zwolnienie akcji serca i częstości oddechów oraz obniżenie temperatury ciała. Podczas snu głębokiego organizm regeneruje siły fizyczne. Jego brak powoduje narastające zmęczenie i wyczerpanie.

do góry ↑

Czym jest bezsenność?

Według Wikipedii bezsenność (łac. Insomnia) to „subiektywne zaburzenia związane z trudnościami w zasypianiu, kontynuowaniu snu, wczesnym budzeniem się, snem przerywanym lub snem nieregenerującym”. Dzieli się ją na przygodną (kilka dni), krótkotrwałą (do 3 tygodni) oraz przewlekłą (powyżej 3 tygodni).

Według statystyk 35% przypadków bezsenności to zaburzenia psychiczne (depresje, psychozy oraz zaburzenia lękowe), 12% - tzw. zespół niespokojnych nóg, kolejne 12% - używanie różnych leków, 6% - bezdechy w czasie snu, 5-10% - zaburzenia rytmu snu i czuwania, 4% - choroby somatyczne, ułamek procenta stanowi bezsenność uwarunkowana genetycznie - idiopatyczna, występująca od pierwszego dnia życia dziecka. Uważa się, że bezsenność, której nie można znaleźć przyczyn, to mniej więcej od 15-25% przypadków. Taką bezsenność nazywa się pierwotną. Zaburzenia snu mogą poważnie utrudniać funkcjonowanie w ciągu dnia i pogorszyć jakość życia, mają negatywny wpływ nie tylko na nasze samopoczucie, ale także na różne aspekty zdrowia - na przykład mogą przyczyniać się do otyłości lub podnosić ryzyko niektórych nowotworów.

do góry ↑

Przyczyny bezsenności

Jedną z przyczyn bezsenności może być przyjmowanie nieodpowiednich napojów lub pokarmów. Alkohol zakłóca rytm snu, kawa, herbata czy inne napoje z kofeiną wypite zbyt późno pobudzają organizm, nie pozwalając mu na odpoczynek. Obfite, tłuste posiłki powinny być spożywane najpóźniej trzy godziny przed położeniem się do łóżka, gdyż pobudzają przemianę materii, zmuszając tym samym organizm do wysiłku.

Należy też uważnie czytać ulotki informacyjne dołączone do zażywanych leków, gdyż niektóre medykamenty mogą mieć wpływ na sen. Problemy tego typu mogą też wywoływać przeróżne dolegliwości bólowe, które nie pozwalają nam zasnąć lub wybudzają nas ze snu. Podobnie jest, gdy mamy problemy z oddawaniem moczu i kilka razy w nocy musimy chodzić do łazienki. Bezsenność może powodować również nieleczona nadczynność tarczycy. Kłopoty ze snem często są objawami depresji. Nie pomaga w takiej sytuacji nikotyna, używki czy stres. Wyróżnia się też tak zwaną łagodną bezsenność ciężarnych oraz łagodną bezsenność starczą (po 60. roku życia maleje zapotrzebowanie na sen).

Można wskazać pewne czynniki psychiczne, które w znacznym stopniu przyczyniają się do zaburzeń snu. Są to m.in.: nieumiejętność uwolnienia się od codziennych problemów, strach przed niepowodzeniem i dążenie do perfekcji, w końcu złość. Prowadzą one do różnego rodzaju napięć: od krótkotrwałego zdenerwowania do długotrwałego stresu, związanego np. z pracą zawodową. „Wszystkie tego typu sytuacje skutkują bezsennością” - mówi dr Michał Skalski z Poradni Leczenia Zaburzeń Snu przy Katedrze Psychiatrii Akademii Medycznej w Warszawie. „To, w jakim stopniu zregenerujemy organizm zależy od długości i intensywności naszego snu. Udawanie się na spoczynek z "wyciszonym" umysłem to jedna z podstawowych zasad higieny snu.

Ważne jest, abyśmy potrafili wyzbyć się napięcia związanego z troskami dnia codziennego. Przed położeniem się do łóżka, powinniśmy zapomnieć o ciężkim, przepełnionym pracą dniu, zrelaksować się i uspokoić myśli. Nasz organizm najlepiej regeneruje się wtedy, gdy „odłączymy" mózg i rozluźnimy mięśnie. Lepiej nie tracić czasu na rozważanie minionego dnia lub planowanie kolejnego, bo wówczas trudno nam będzie zasnąć, a co za tym idzie również obudzić się wyspanym” - dodaje.

do góry ↑

Leczenie bezsenności

Jeżeli nasze kłopoty ze snem nie mają podłoża chorobowego, a wynikają na przykład z nieodpowiedniego stylu życia, dosyć łatwo jest temu zaradzić. Należy być aktywnym, dużo przebywać na powietrzu, ograniczyć alkohol, napoje z kofeiną i posiłki tuż przed zaśnięciem. Warto zadbać o odpowiednią temperaturę w sypialni (16-18 stopni) oraz wyciszenie organizmu przed snem. Można to zrobić poprzez uregulowanie godzin snu, zrezygnowanie z oglądania telewizji czy pracy przy komputerze przed pójściem spać.

Ważne jest też odpowiednie łóżko i pościel. Pomaga również odprężająca kąpiel. Bardzo ważne jest, aby kłaść się do łóżka tylko wtedy, kiedy odczuwa się senność. Jeśli sen nie nadchodzi w ciągu 10-15 minut należy wstać i udać się do innego pomieszczenia i powrócić do łóżka, kiedy ponownie pojawi się senność. Można zażywać łagodne leki ziołowe.

Przy bezsenności przygodnej, spowodowanej na przykład zmianą strefy klimatycznej, warto wziąć leki nasenne. Natomiast przy bezsenności przewlekłej należy skonsultować się z lekarzem. Istnieją nawet poradnie zajmujące się leczeniem zaburzeń snu. Obecnie stosuje się w leczeniu farmakologicznym dwie grupy leków nasennych. Największa jest grupa agonistów receptora benzodiazepinowego (ich wadą jest uzależnienie), a druga grupa to leki antydepresyjne. Najkrócej działający lek pomaga na ok. godzinę, a lek najdłużej działający na ponad 100 godzin. Trzeba jednak być bardzo ostrożnym przy przyjmowaniu tego typu medykamentów.

Polska należy do grupy krajów o największym zużyciu leków nasennych. Jednak leczenie bezsenności nie polega tylko na podawaniu lekarstw. Stosuje się również psychoterapię (metody behawioralne).

do góry ↑

Bezsenność a dieta

  • Dieta śródziemnomorska

    Makaron razowy z sosem neapolitańskim

    Złożone węglowodany w razowym makaronie, likopen w pomidorach, ani grama tłuszczu (choć jak komuś bardzo brakuje może dodać odrobinę oliwy) - sycące danie, które nie odłoży się w biodrach ani w talii. A przy tym wybornie pachnie i jeszcze lepiej smakuje. więcej »

  • Dieta niskotłuszczowa

    Mus cytrynowy

    Lekko zmodyfikowany "dukanowski" (drugofazowy) przysmak - aż trudno uwierzyć, że ten bogaty, orzeźwiający deser nie zawiera cukru, śmietanki czy mascarpone. Polecam również w wersji kawowej (zamiast soku z cytryny dajemy mocne espresso). więcej »


Katalog chorób

pokaż wszystkie

Osteoporoza, Anemia - niedokrwistość, Choroba Alzheimera