Strona główna Choroby Katalog chorób Jaskra

Jaskra - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Jaskra (glaukoma) to nazwa zwyczajowa kilku zróżnicowanych w przebiegu i przyczynach schorzeń oka związanych z degeneracją nerwu wzrokowego. Zazwyczaj przyczyną tej choroby jest wzrost ciśnienia śródgałkowego, na co składa się szereg czynników. Skutkiem jaskry są zmiany morfologiczne nerwu wzrokowego, prowadzące do ubytku wzroku – aż do całkowitej jego utraty. W tym artykule znajdziesz następujące informacje i porady związane z tą chorobą:
  1. Informacje ogólne
  2. Przyczyny
  3. Czynniki ryzyka
  4. Objawy i diagnoza
  5. Leczenie
  6. Profilaktyka

Jaskra jest ciężką chorobą oczu prowadzącą do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego, czyli praktycznie do ślepoty. Oczywiście samo zachorowanie nie prowadzi zawsze do całkowitej utraty wzroku, jednak choroby tej nie wolno lekceważyć. Istotą tej choroby jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, prowadzący właśnie do uszkodzenia wspomnianego nerwu wzrokowego. Wzrost ciśnienia śródgałkowego może mieć jednak różne przyczyny.

Choroba ta jest jednym z poważniejszych winowajców ślepoty. Na całym świecie choruje na jaskrę około 67 milionów ludzi, w tym w Polsce około 700 tys. Według ostrożnych szacunków jaskra odpowiada za całkowitą utratę wzroku u około 6 milionów żyjących obecnie na świecie osób.

do góry ↑

Przyczyny jaskry

Dokładne przyczyny jaskry nadal nie są znane. Wiadomo że choroba prowadzi do zaniku/uszkodzenia nerwu wzrokowego, co oznacza utratę wzroku. Badania wskazują na dwie przyczyny uszkadzania nerwu wzrokowego. Pierwsza z nich to wspomniany już wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, powodowany gromadzeniem się wewnątrz gałki ocznej cieczy wodnistej. Sama obecność cieczy wodnistej w oku jest stanem jak najbardziej normalnym, chorobę powoduje dopiero obecność nadmiernej ilości tej cieczy. Ciecz wodnista gromadzi się na skutek całkowitego (jaskra ostra) lub częściowego (jaskra podostra) ograniczenia przesączania. Ciecz wodnista nie mogąc opuścić oka, gromadzi się w nim i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz oka. Ciśnienie to z kolei wywiera ucisk na bardzo delikatne nerwy wzrokowe i prowadzi do ich obumierania. Sygnały z oka w takim wypadku - poprzez martwe włókna nerwowe - nie mogą być przekazywane do mózgu, co oznacza ślepotę. Stan taki można porównać - poprzez analogię techniczną - do odcięcia kabli kamery, którymi jest przekazywany obraz.

Drugą przyczyną uszkadzania nerwu wzrokowego nie musi być wysokie ciśnienie. Nerw wzrokowy może być również uszkodzony poprzez swego rodzaju "zagłodzenie". Nerwy wzrokowe - jak wszystkie żywe komórki ludzkiego ciała potrzebują ciągłego zaopatrywania w różnorakie składniki i usuwania szkodliwych produktów działania komórek. Funkcja ta, jak powszechnie wiadomo, jest realizowana poprzez system krwionośny. Oko, ze względu na swoją niesłychanie delikatną strukturę, również i wewnętrzny system krwionośny ma bardzo wrażliwy. Jeśli z jakiegoś względu naczynia krwionośne oka nie są dostarczyć wystarczającej ilości krwi (na przykład na skutek przewężenia lub innego utrudnienia przepływu), to nerw wzrokowy obumiera, co również prowadzi do ślepoty. W tym przypadku techniczną analogią jest odcięcie zasilania kamery (a właściwie brak zasilania niektórych części kamery).

do góry ↑

Czynniki ryzyka

Na rozwój i pojawienie się jaskry może mieć wpływ szereg czynników. Badania osób chorujących na jaskrę pozwoliły na określenie czynników ryzyka, są to między innymi:

  • wiek - na zachorowanie na jaskrę bardziej narażone są osoby po 35 - 40 roku życia, przy czym prawdopodobieństwo zachorowania na jaskrę wzrasta wraz z wiekiem
  • dziedziczenie, jaskra w rodzinie - grupę zwiększonego ryzyka stanowią osoby których rodzice lub rodzeństwo chorują/chorowali na jaskrę
  • nadciśnienie tętnicze, zbyt intensywnie leczone nadciśnienie
  • za niskie ciśnienie tętnicze krwi
  • zaburzenia krążenia
  • cukrzyca
  • choroby oczu - znaczna krótkowzroczność (powyżej -4 dioptrii) lub nadwzroczność
  • choroby gałki ocznej - retinopatia, urazy mechaniczne
  • częste bóle głowy, migrena
  • zaburzenia metabolizmu, głównie gospodarki tłuszczowej

do góry ↑

Objawy jaskry

Podstawowymi objawami jaskry są zawężone (ograniczone) pole widzenia lub pole widzenia z ubytkami ("dziury" w polu widzenia) oraz obniżona ostrość wzroku. W badaniu okulistycznym objawem jaskry są z kolei zmiany zanikowe w obrębie tarczy nerwu wzrokowego.

W podostrym przebiegu jaskry (u ok. 80 procent chorych), w którym ciecz wodnista ma jedynie trudności w opuszczaniu oka, ciśnienie wewnątrz oka narasta powoli (może trwać latami). W taki przypadku jaskra przez wiele lat może nie dawać zauważalnych objawów aż do poważnego uszkodzenia nerwów wzrokowych. Ograniczanie widzenia może się rozpoczynać na obwodzie pola widzenia, w związku z tym przez długi czas może być prze chorego niezauważane. W miarę postępu choroby obszar widzenia jednak się stale zawęża, aż do zupełnej utraty widzenia.

W ostrym przebiegu jaskry (ok. 20 proc. chorych) występuje nagłe zahamowanie odpływu z oka cieczy wodnistej, w związku z czym ciśnienie śródgałkowe wzrasta gwałtownie. Występują bóle głowy i silne bóle oczu, chorzy wokół punktów świetlnych widzą tęczowe koła. Czasami pojawiają się nudności i wymioty. Badanie okulistyczne wskazuje na poważne obniżenie ostrości wzroku, przekrwienie żylne gałki ocznej, czasami dno oka jest nawet niewidoczne. Ostra jaskra wymaga bardzo pilnego leczenia, bowiem grozi szybką i trwała utratą wzroku.

Diagnoza

Wykrycie jaskry jest możliwe dzięki specjalistycznym badaniom oka, które może wykonać jedynie okulista. Na wykrycie tej choroby oraz oznaczenie przebiegu i skali zmian chorobowych pozwalają takie badania jak:

  • Badanie pola widzenia (za pomocą perymetru), badanie to pozwala określenie ubytków w polu widzenia
  • Tonometria (pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego)
  • Gonioskopia (pomiar tzw. kąta przesączania)
  • Tonografia (pomiar zdolności odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej)
  • Badanie dna oka: obserwacja tarczy nerwu wzrokowego

Ponieważ jaskra może przebiegać niemal bezobjawowo, w grupach ryzyka wskazane jest regularne (przynajmniej raz w roku) przeprowadzanie badań profilaktycznych (pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, pomiar pola widzenia). Mogą one pozwolić na wczesne wykrycie choroby i rozpoczęcie leczenia.

do góry ↑

Leczenie jaskry

Leczenie jaskry jest zależne od stopnia zaawansowania choroby i od tego czy mamy do czynienia z jaskrą podostrą czy ostrą. Jeśli w gałce ocznej istnieje jeszcze możliwość odpływu cieczy wodnistej (kąt przesączania nie jest całkowicie zamknięty), wówczas najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne. Stosowane są środki zmniejszające wydzielanie cieczy wodnistej albo zwiększające jej odpływ. Środki te podawane są w formie kropli do oczu.

W przypadku jaskry ostrej, z całkowitym zamknięciem kąta przesączania (co oznacza brak możliwości cieczy wodnistej z gałki ocznej) niezbędne jest leczenie operacyjne. Wykonuje się takie zabiegi jak goniotomia (operacyjne nacięcie kąta przesączania, umożliwia odpływ cieczy z gałki ocznej), trabekulektomia (otworzenie przetoki przez kąt przesączania) czy irydektomia. Zabiegi operacyjne w przypadku ostrej jaskry są operacjami ratującymi wzrok.

do góry ↑

Profilaktyka jaskry

Ponieważ jaskra może rozwijać się przez dość długi okres czasu niemal bezobjawowo, bardzo ważne są badania profilaktyczne, pozwalające na wykrycie jaskry zanim poczyni ona nieodwracalne zniszczenia. Szczególnie osoby z grup zwiększonego ryzyka, czyli po 40 roku życia, u których w rodzinie wystąpiła jaskra, a także dotknięte silniejszą krótko- lub dalekowzrocznością powinny przynajmniej raz w roku badać się okulistycznie - z pomiarem ciśnienia wewnątrzgałkowego, pola widzenia oraz badaniem dna oka.

do góry ↑

Jaskra a dieta


Katalog chorób

pokaż wszystkie

Osteoporoza, Anemia - niedokrwistość, Choroba Alzheimera