Zaćma, nazywana także kataraktą, to choroba wzroku, powodująca zmętnienie soczewki. Jej skutkiem są zaburzenia w ostrości widzenia, mogące prowadzić nawet do całkowitej ślepoty. Najbardziej powszechna jest odmiana zaćmy związana z wiekiem, co nie oznacza, że zapadają na nią wyłącznie seniorzy. Obecnie coraz częściej odnotowuje się zachorowania nawet u osób po czterdziestce. Na szczęście istnieją sposoby całkowitego wyleczenia tej choroby. W Polsce na zaćmę choruje około 800 tysięcy osób.

Przyczyny zaćmy

Soczewka mętnieje z wiekiem, w wyniku zaburzeń równowagi procesów biochemicznych i osmotycznych. Zmienia się struktura białka, z którego składa się soczewka oka, co prowadzi do powstawania miejsc na soczewce, gdzie zmniejsza się nawodnienie. U 90 procent osób starszych, po 75. roku życia występują różne stopnie zmętnienia soczewki. To główna przyczyna zaćmy "starczej" - diagnozowanej w zdecydowanej większości przypadków tej choroby. Niewielki odsetek przypadków to zaćma wrodzona, pojawiająca się już w życiu płodowym.

Do przyczyn mogących wpływać na rozwój zaćmy zalicza się także nadmierne wystawienie na działanie światła ultrafioletowego, dym papierosowy, nadużywanie alkoholu lub występowania innych chorób (cukrzyca, choroby tarczycy). Zaćma może wystąpić także jako powikłanie po zapaleniu błony naczyniowej.

Czynniki ryzyka

Podstawowym czynnikiem ryzyka wystąpienia zaćmy starczej jest wiek - niebezpieczeństwo zachorowania wzrasta po 50. roku życia. Wśród pozostałych czynników należy wymienić:

• płeć - zaćma częściej dotyka kobiet;
• występowanie zaćmy w rodzinie;
• inne choroby oka (np. jaskra);
• choroby przewlekłe (cukrzyca, choroby tarczycy, tężyczka);
• przyjmowane leki (sterydy, leki stosowane w leczeniu jaskry);
• wystawianie oczu na silne promieniowanie UVB;
• palenie papierosów.

Objawy zaćmy, katarakty

Zaćma przez wiele lat może rozwijać się nie powodując żadnych objawów. Dopiero w późniejszej fazie pojawia się i nasila pogorszenie wzroku, którego nie można poprawić za pomocą okularów. Chory widzi niewyraźnie, jakby za mgłą, jaskrawe światło oślepia go bardziej niż zwykle. Widzenie staje się coraz mniej ostre, występują problemy z widzeniem kolorów. Zaćma może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Diagnoza

Chorobę diagnozuje się na podstawie badania okulistycznego polegającego na ocenie ostrości wzroku z daleka i z bliska. W przypadku, gdy badanie wykaże nieprawidłowości, przeprowadza się kolejne testy, a wśród nich badanie poczucia światła, ocena stopnia i położenia zmętnienia soczewki oraz wyklucza się inne choroby wzroku. Pacjentowi przeprowadza się także kontrolę poziomu cukru we krwi.

Leczenie zaćmy, katarakty

Leczenie zaćmy przebiega operacyjnie i polega na usunięciu zmętniałej soczewki. Najpowszechniejsze metody przeprowadzania zabiegu to ECCE oraz fakoemulsyfikacja. ECCE to metoda bardziej inwazyjna, polegająca na tradycyjnym wszczepieniu niezwijalnej sztucznej soczewki. Fakoemulsyfikacja jest nowocześniejszą metodą, polegająca na usunięciu starej soczewki przy pomocy ultradźwięków i wszczepieniu zwijalnej soczewki. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, w warunkach ambulatoryjnych. Sam zabieg trwa kilkanaście minut, a nacięcie jest znacznie mniejsze niż przy ECCE i nie wymaga zakładania szwów, co pozwala również na przyspieszenie rekonwalescencji.

Doraźnie poprawić stan chorego mogą krople, jednak leczenie operacyjne daje zdecydowanie lepsze rezultaty.

Profilaktyka zaćmy, katarakty

Oczywiście, główna przyczyna zaćmy jaką jest starzenie się, nie może zostać usunięta, jednakże można zmienić styl życia, by opóźnić wystąpienie i spowolnić rozwój choroby. Wśród działań profilaktycznych warto wymienić:

• rzucenie palenia
• ograniczenie alkoholu
• ochrona oczu przed promieniowaniem (słonecznym, w solarium)
• wzbogacenie diety w witaminy C i E
• unikanie nadużywania leków steroidowych
• kontrola cukrzycy