Jest najczęściej spotykaną ludzką chorobą i występuje na całym świecie. Przeziębienie to popularna nazwa stanu zapalnego górnych dróg oddechowych, który w zależności od umiejscowienia diagnozowany jest między innymi jako ostry nieżyt nosa, zapalenie nosogardła, czy zapalenie błony śluzowej gardła, nosa lub krtani. Dolegliwość została opisana już w starożytności, a nazwę zawdziecza objawom, które przypominają te dotykające osoby przemarznięte. Powszechność choroby powoduje duże straty zwiazane z nieobecnościami w pracy oraz wysoką absencję w szkołach. Leki na przeziębienie stanowią jedną z najczęściej kupowanych grup medykamentów.
Przeziębienie wywoływane jest przez różnego rodzaju wirusy - jest ich ponad 200. Często bywa tak, że za konkretną dolegliwość odpowiada nawet kilka typów wirusów. Przeziębienia przynajmniej raz w życiu doświadczył niemal każdy, zaś niektóre osoby chorują nawet kilka razy do roku. Zazwyczaj jest ono traktowane jak nieprzyjemna, ale stosunkowo lekka dolegliwość, z którą "trzeba żyć, aż przejdzie". Warto jednak pamiętać, że zaniedbane przeziębienie może prowadzić do groźniejszych chorób i powikłań zdrowotnych, dlatego pod żadnym pozorem nie można go lekceważyć, zwłaszcza u osob starszych.
Przeziębienie - wbrew swojej nazwie - nie ma bezpośredniej przyczyny w zimnie (choć wyziębienie organizmu i związane z tym jego reakcje obniżenia odporności oczywiście sprzyjają rozwojowi choroby). Powstaje ono bowiem w wyniku infekcji spowodowanej przez jedną kilkuset odmian wirusów - najczęściej są to rhinowirusy, koronawirusy, enterowirusy, metapneumowirusy i adenowirusy. Niekiedy przeziebienie jest wywoływane także przez wirusy grypy i paragrypy. Znaczna liczba serotypów wirusów wywołujących przeziębienie, wraz z ich zmiennością, powoduje że nie ma możliwości uzyskania pełnej stuprocentowej odporności na tę chorobę, nie można się także przecieko przeziębieniu zaszczepić.
Wbrew powszechnemu mitowi, przeziębienia nie powodują bakterie. Mogą one jednak wtórnie zainfekować osłabiony przez dolegliwość organizm. Przeziębienie nie jest też związane z zimnem, choć rzeczywiście okres największego natężenia występowania tej choroby przypada na jesień i zimę. Może to mieć związek z wychłodzeniem organizmu i związanym z nim zwężeniem naczyń krwionośnych np. w zatokach przynosowych, a także z ogólnym osłabieniem odporności w tym okresie. Jednak przeziębić można się nawet podczas upału - jeśli nasza odporność nie wytrzyma ataku wirusów.
Do zakażenia przeziębieniem dochodzi drogą kropelkową, poprzez rozpylanie wirusów w czasie kichania, kaszlu czy mówienia osoby chorej, ale także przez kontakt z przedmiotami, na których znajdują się wirusy. Niektóre typy wirusów mogą przetrwać do kilku godzin na różnych przedmiotach codziennego użytku, takich jak klamki, włączniki oświetlenia, poręcze, meble czy słuchawki telefonów. Zarazić się łatwiej wszędzie tam, gdzie przebywa dużo ludzi - w komunikacji publicznej, w szkole czy przedszkolu, w sklepie czy w innych zatłozonych miejscach. Wirus dostaje sie do nosa rozpylony w powietrzu, lub pośrednio poprzez dotknięcie ręką ust lub nosa.
Jak w przypadku wielu chorób wirusowych podstawowe czynniki ryzyka, to wystawianie się na działanie wirusa oraz obniżona odporność. Zatem bardziej narażone na przeziębienie są osoby:
Przeziębienie od momentu zakażenia rozwija się przez kilka dni - w przeciwieństwie do grypy objawy narastają stopniowo i nie są aż tak uciążliwe dla organizmu. Należą do nich:
Dolegliwość ma cięższy przebieg u osób o obniżonej odporności i cierpiących już na inne schorzenia - chorzy są wówczas bardziej narażeni także na powikłania. Przy powikłaniach przeziębienia mogą pojawić się także inne objawy, związane ze stanami zapalnymi gardła i krtani, zatok przynosowych, ucha środkowego, oskrzeli czy nawet płuc. Przeziębienie zaostrza również przebieg przewlekłych chorób dróg oddechowych takich jak astma czy POChP.
Grypa jest wywioływana przez 3 typy wirusów i zazwyczaj ma bardziej ostry przebieg niż przeziębienie, jest też znacznie groźniejszą chorobą. Do jej cechcharakterystycznych należą wysoka gorączka (często przekraczająca 39 stopni), dreszce, ból głowy, bóle mięśni i stawów (tzw. "łamanie w kościach") stan ogólnego rozbicia, bardzo złego samopoczucia. Grypie nie towarzyszą wydzieliny z dróg oddechowych - jesli pojawia się kaszel, jest on suchy nie ma także kataru. Podejrzenie grypy stanowi bezwzględne wskazanie do konsultacji z lekarzem i do pozostania w domu na czas choroby. Więcej informacji na temat grypy można znaleźć na stronie Grypa.
Ponieważ przeziębienie jest chorobą wirusową, a na ogół nie ma ciężkiego przebiegu, stosuje się przede wszystkim środki łagodzące jego objawy - a więc leki przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe, udrażniające nos, wykrztuśne i przeciwkaszlowe . Wskazane jest podawanie także leków przeciwzapalnych. Obecnie na rynku jest coraz więcej preparatów złożonych, łagodzących wszystkie objawy przeziębienia - zawierają one w swoim składzie leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), przeciwhistaminowe, pseudoefedrynę, witaminę C. Nie należy jednak z nimi przesadzać - lekarze nie zalecają na przykład przyjmowania wówczas preparatów działających "na wszystkie rodzaje kaszlu" (przeciwkaszlowo i wykrtztuśnie). Najlepiej przyjmować leki, które są rzeczywiście potrzebne do zwalczenia konkretnych, występujących u chorego objawów (na przykład syrop rozrzedzający wydzielinę na kaszel, tabletki do ssania lub płukanki na ból gardła, czy leki przeciwgorączkowe na podwyższoną temperaturę). Zdecydowanie błędem jest podawanie choremu antybiotyków, które nie działają na wirusy.
Choroby górnych dróg oddechowych należą do najczęściej leczonych za pomocą preparatów dostępnych bez recepty. Niestety, w wielu przypadkach oznacza to także bezrefleksyjne przyjmowanie równocześnie kilku rodzajów reklamowanych w mediach leków, które grozi przedawkowaniem lub niepożądanymi interakcjami. Zawsze należy bardzo uważnie czytać ulotki i przestrzegać zalecanych sposobów przyjmowania, zwracając uwagę także na dopuszczalne dawki substancji aktywnych, przeciwwskazania do stosowania poszczególnych preparatów, a także na oddziaływanie na inne leki, czy na produkty spożywcze. Pamiętajmy też, że dostępne na rynku leki nie skrócą czasu trwania dolegliwości, mogą jedynie złagodzić jej przebieg i zniwelować niektóre objawy. Trochę lepsze samopoczucie w czasie choroby nie oznacza, że można od razu wrócić na "wysokie obroty". Tym bardziej, że niektóre substancje aktywne mogą powodować takie skutki jak senność, zaburzenia koncentracji czy upośledzenie zdolności do kierowania pojazdami mechanicznymi.
Leczenie może być wspomagane także wieloma "domowymi" preparatami takimi jak mleko z miodem, herbata z malin, napary ziołowe, okłady i bańki. Jednak w przypadku przeziębienia decydującą rolę ma wspomaganie organizmu w walce z wirusową infekcją - należy wówczas dużo odpoczywać, wysypiać się i dobrze się odżywiać, uwzględniając w diecie produkty o działaniu antybakteryjnym (np. czosnek) - pozwoli to na uniknięcie komplikacji i powikłań. Niezwykle ważne jest wypijanie dużej ilości płynów, zapobiegają one bowiem odwodnieniu i wysuszeniu błon śluzowych. Jednym z tych płynów może być gorący domowy bulion, który rozgrzewa a jednocześnie dostarcza białek i innych poytrzebnych organizmowi wartości odżywczych. Warto tez siegnąć po napary i herbaty ziołowe. Tymianek, podbiał, lipa, szałwia, maliny czy czarny bez mają właściwości pomocne przy łagodzeniu objawów przeziębienia - pomagają zwalczyć kaszel i katar, działają też przeciwgorączkowo i napotnie.
Na samym początku przeziebienia warto wziąć gorącą kąpiel lub zrobić sobie inhalacje parową. Wirusy giną, lub przynajmniej wolniej sie namnażają w wysokich temperaturach. Dobrym sposobem jest także stosowanie olejków eterycznych z wyciągami z eukaliptusa, drzew iglastych czy geranium - maja one właściwości bakteriobójcze, a poza tym pomagają w udrażnianiu dróg oddechowych. Podobną rolę mogą pełnic rozgrzewające maści z dodatkiem ziół czy substancji takich jak kamfora. Zarówno maści jak i olejki aromatyczne należy stosować kilka razy dziennie.
Na ból gardła pomogą płukanki z ciepłej wody z solą. Należy je wykonywać kilka razy dziennie, pozwoli to złagodzić dolegliwość.
Przywykliśmy do tego, że przeziębienie (zwłaszcza u osób dorosłych) jest lekceważone. Przyjmujemy dużą ilość leków i kiedy tylko trochę lepiej się poczujemy, podejmujemy swoje codzienne obowiązki. Niekiedy nie ma innego wyjścia, jednak w miarę możliwości należy zwolnić tempo i pozwolić organizmowi spokojnie zwalczyć infekcję. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób starszych, u których łatwiej może dojść do powikłań lub zaostrzenia chorób współistniejących. Dodatkowo pozostanie w domu lub choćby ograniczenie kontaktów z innymi ludźmi pomoże też uchronić ich przed zakażeniem.
Działania zapobiegające przeziębieniu niejednokrotnie mogą uchronić nas przed rozwojem choroby lub złagodzić jej przebieg. Do podstawowych działań należą te zwiększające odporność oraz minimalizujące naszą ekspozycję na działanie wirusów. Głównym zadaniem układu odpornościowego jest ochrona organizmu przed działaniem różnych czynników chorobotwórczych, dlatego warto wspierać go szczególnie w kresie gdy jesteśmy silniej narażeni na infekcje.
Aby ograniczyć ryzyko zarażenia należy:
Starsi kierowcy, u których niedawno zdiagnozowano migrenę, są trzy razy bardziej narażeni na wypadki samochodowe. Z kolei seniorzy, którzy miewali migreny w przeszłości, nie byli uczestnikami wypadków częściej niż osoby nigdy nie cierpiące na tę dolegliwość, mówią eksperci z Uniwersytetu Kolorado. więcej »
Nie tylko long COVID, niektórzy chorują na „długie przeziębienie”
Przewlekły ból głowy często idzie w parze z przewlekłym bólem pleców
Smaczna, delikatna, aksamitna i lekka. Mimo prostoty wykonania zachwyca wykwintnym smakiem. więcej »
Jest wiele sposobów na schab do chleba ,na porcje do drugiego dania. Ja mam swój i polecam taki schab jako smaczny, niesuchy, nietłusty.W ten sam sposób przygotowuję karkówkę. Jedyny minus to znaczny ubytek wagowy mięsa w trakcie duszenia. więcej »