Zespół niespokojnych nóg, (restless legs syndrome, RLS) to dość częsta przyczyna dyskomfortu (w tym odczuć bólowych) nóg. Zaburzenie zazwyczaj ulega osłabieniu pod wpływem poruszania nóg i nasila się w czasie bezruchu. Inne nazwy RLS to zespół Wittmaacka-Ekboma oraz choroba Ekboma. Jakkolwiek dolegliwość najczęściej dotyczy nóg, może obejmować ramiona, tułów, głowę. Może rozwinąć się w dowolnym wieku, jednak zazwyczaj pogarsza wraz z upływem czasu. Szacuje się, że RLS dotyczy od kilku do kilkunastu procent populacji.

Przyczyny występowania RLS

W większości przypadków przyczyny rozwoju choroby nie są znane, wiadomo jednak, że RLS wiąże się z:

• otyłością,
• niedoborem żelaza
• anemią
• paleniem papierosów
• polineuropatią (zapaleniem wielonerwowym, tj. zespołem objawów uszkodzenia licznych nerwów obwodowych)
• chorobami nerwów
• cukrzycą
• niewydolnością nerek
• nadmiarem alkoholu i kofeiny
• zażywaniem niektórych leków, np. blokerami receptora H2 (stosowanymi np. w leczeniu choroby wrzodowej, zespołu Zollingera-Ellisona, choroby refluksowej i dyspepsji)

Objawy RLS

Do najpowszechniejszych objawów RLS należą:

• ból nóg
• skurcze
• mrowienie
• swędzenie

Diagnoza RLS

Nie istnieje specjalne badanie, które umożliwia pewną diagnozę zespołu niespokojnych nóg. Rozpoznania dokonuje się na podstawie pytań lekarza o objawy, historię RLS w rodzinie, zażywanie leków, problem bezsenności, etc. Można również wykonać badania, które wykluczą obecność innych chorób wywołujących podobne objawy.

Chorobę diagnozuje się, gdy pacjent zgłasza silne pragnienie, aby poruszać nogami, które dodatkowo wzmaga się przy uczuciu dyskomfortu w nogach. Poza tym objawy pogarszają się, gdy pacjent pozostaje nieaktywny. Co więcej, doświadcza ulgi, kiedy zaczyna się ruszać, np. spacerować.

Symptomy podobne do tych cechujących RLS występuje przy takich chorobach, jak: choroba Parkinsona, choroby mięśni i stawów, problemy z krążeniem, fibromialgia, neuropatia cukrzycowa, żylaki.

Leczenie zespołu niespokojnych nóg

Leczenie RLS polega na łagodzeniu objawów. U pacjentów z łagodnym do umiarkowanego poziomu symptomów zaleca się przede wszystkim:

• regularne ćwiczenia
• ograniczenie spożycia alkoholu, napojów z kofeiną i palenia papierosów
• dbanie o higienę snu (regularne pory chodzenia spać i wstawania)
• leczenie chorób wzmagających objawy RLS
• masaże nóg
• gorące kąpiele oraz gorące i zimne okłady
• zażywanie magnezu
• akupunkturę

Stosowane są także leki, choć należy zaznaczyć, że nie wszyscy tak samo reagują na te leki i jedni doświadczają dzięki określonym środkom ulgi, inni zaś w wyniku zażywania tych samych - doznają pogarszania objawów.

Wśród leków stosowanych na RLS (przy ciężkiej postaci zaburzenia) wymienia się:

• leki dopaminergiczne, które oddziałują na neuroprzekaźnik dopaminę
• leki przeciwdrgawkowe
• benzodiazepiny, które pomagają zasnąć
• opioidy