Żylaki, to potoczne określenie przewlekłej niewydolności żylnej, częstej choroby układu krwionośnego. Rozwijają się, gdy ściany żył i zastawki żylne nie funkcjonują odpowiednio, co utrudnia powrót krwi do serca z nóg. Choroba powoduje upośledzenie drożności i zwiększenie wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach, co skutkuje gromadzeniem się krwi i powstawaniem wyprysków żylakowych.

Przyczyny powstawania żylaków

Żyły odpowiadają za transportowanie krwi do serca ze wszystkich narządów organizmu. Mięśnie łydek i nóg muszą zawrzeć z każdym krokiem, aby wspomóc żyły i wcisnąć krew w górę. Aby utrzymać przepływ krwi w górę, żyły zawierają zastawki stanowiące jednokierunkowe zawory.

Przewlekła niewydolność żylna występuje, gdy zastawki ulegają uszkodzeniu, co powoduje, że krew płynie do dołu. Uszkodzenia tego rodzaju mogą wystąpić w wyniku starzenia się, długotrwałej pozycji siedzącej lub stojącej i innych czynników. Kiedy żyły i zastawki są osłabione do tego stopnia, że przepływ krwi do serca jest utrudniony, ciśnienia żylne pozostaje podwyższone przez dłuższy czas prowadząc do przewlekłej niewydolności żylnej.

Choroba rozwija się najczęściej w wyniku skrzepu w głębokich żyłach nóg, dolegliwości znanej jako zakrzepica żył głębokich. Ponadto może również być spowodowana guzami miednicy i deformacją naczyń, a czasami pojawia się z nieznanych przyczyn. Dysfunkcje zastawek prowadzi do powolnego przepływu krwi z żyły powodując obrzęk nóg.

Czynniki ryzyka

Wśród najpowszechniejszych czynników przyczyniających się do rozwoju żylaków wymienia się:

• skłonności genetyczne
• zakrzepicę żył głębokich
• ciążę
• otyłość
• wydłużone okresy pozostawania w pozycji siedzącej lub stojącej
• płeć żeńską
• palenie papierosów
• płaskostopie, bądź inna wada postawy
• wiek powyżej 50 lat
• przebyte zapalenie żył głębokich
• brak aktywności fizycznej
• przebytą kurację hormonalną
• zbyt częste gorące kąpiele, opalanie się
• nadużywanie sauny
• przebyte zapalenie żył głębokich

Objawy żylaków

Trudność leczenia intensyfikuje się wraz z rozwojem choroby, dlatego tak istotne jest, aby skonsultować się z lekarzem, jeśli pojawi się którykolwiek z objawów przewlekłej niewydolności żylnej:

• obrzęk kończyn dolnych i kostek, zwłaszcza po okresie dłuższego stania;
• ból i zmęczenie nóg;
• uczucie ciężkości nóg;
• łuszczenie i swędzenie skóry na nogach i stopach;
• zmiany troficzne skóry, tj. przebarwienia, wypryski, stwardnienia, owrzodzenia.

Diagnoza

Poziom nasilenia żylaków jest najpierw oceniany przez lekarza. Diagnozę uzupełnia się poprzez dodatkowe badania: np. badanie dopplerowskie przepływu krwi, czy tzw. fotopletyzmografię.
Najpowszechniejsze metody diagnostyczne obejmują:

• USG dopplerowskie; umożliwia ocenę przepływu krwi w tętnicach i żyłach dzięki zmianom częstotliwości fal ultradźwiękowych odbitych od poruszających się krwinek;
• warikografia; obejmuje wstrzyknięcie do żył środka cieniującego, który daje możliwość dokładnego rozpoznania sieci dysfunkcyjnych naczyń;
• termografia ciekłokrystaliczna, której wykonanie jest poprzedzone kilkakrotnym stawaniem na palcach i opadaniem na pięty. Dzięki ćwiczeniom po przyłożeniu do nóg chorego płyt ciekłokrystalicznych, lokalizuje się tzw. ?punkty gorące" oznaczające niewydolne żyły;
• flebografia polega na wstrzyknięciu do żyły na grzbiecie stopy środka cieniującego (tzw. kontrastu), który dzięki nałożeniu opaski uciskowej przepływa do żył głębokich umożliwiając uwidocznienie światła żył i zobrazowanie na zdjęciu rentgenowskim;

Leczenie żylaków

Terapie stosowane przy żylakach obejmują następujące metody:

• farmakoterapia; polega na stosowaniu leków uszczelniających naczynia, poprawiających napięcie ściany żył, powstrzymujących zaburzenia mikrokrążenia; wśród preparatów są też substancje naturalnego pochodzenia, np. wyciąg z rycyny lub kasztanowca;
• obliteracja (inaczej skleroterapia) umożliwia zniszczenie żylaków poprzez wstrzyknięcie do światła naczyń chemicznych środków powodujących zrośnięcie się ich. Opisywana metoda umożliwia też zlikwidowanie tzw. ?pajączków" poprzez wstrzyknięcie wspomnianej substancji do mikronaczyń. Skleroterapia nierzadko jest stosowana jako uzupełnienie metody operacyjnej, a także na wczesnym etapie choroby;
• operacyjne usunięcie żylaków i podwiązanie niewydolnych żył podudzia;
• kriostripping, metoda polegająca na zamrażaniu żył powierzchniowych;
• przy drobnych żylakach powierzchniowych stosowane bywa leczenie promieniami lasera;

Profilaktyka

Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się żylaków, należy:

• unikać długich okresów stania lub siedzenia; warto zmieniać pozycję lub robić sobie przerwy, napiąć i rozluźnić stopy i łydki, co pomoże utrzymać odpowiedni przepływ krwi w żyłach nóg ;
• regularnie ćwiczyć; szczególnie polecane są długie spacery;
• schudnąć, jeśli ma się nadwagę;
• trzeba postarać się, by nogi pozostawały lekko uniesione, gdy dłużej się siedzi lub leży;
• nie nosić zbyt obcisłych spodni, czy ciasnych skarpet;
• dbać o higienę skóry;
• nie nadużywać gorących kąpieli i sauny
• nie nosić butów na zbyt wysokich obcasach (powyżej 5 cm)