Hemoroidy - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Hemoroidy to żylaki odbytu, czyli poszerzone żyły splotu odbytniczego. Hemoroidy mogą być zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne. Żylaki odbytu mogą nawet poważnie utrudniać poprawne działanie końcowej części układu pokarmowego, a prawie zawsze są źródłem istotnego dyskomfortu chorych. W zaawansowanej postaci, gdy dochodzi do wypadania żylaków na zewnątrz odbytu, schorzenie to praktycznie uniemożliwia chorym normalne funkcjonowanie. Jest to dolegliwość bardzo częsta, według różnych szacunków, w mniejszym lub większym stopniu mogą dotykać nawet 30 procent dorosłych osób.

Przyczyny hemoroidów

Przyczyny hemoroidów mogą mieć pochodzenie zarówno genetyczne (występowanie tej choroby u krewnych zwiększa ryzyko zapadnięcia na nią), jak i wynikać ze stylu życia - niewłaściwej diety czy siedzącej pracy. Choroba ta bardzo często dotyka osoby prowadzące siedzący tryb życia, na przykład pracujące w biurach. Dodatkowo wśród przyczyn wymienia się częste występowanie zaparć lub biegunek a także nadciśnienie w żyle wrotnej.

Czynniki ryzyka

Podstawowe czynniki ryzyka przy hemoroidach to siedzący tryb życia oraz dieta uboga w błonnik (a szerzej, związane z taką dietą częste zaparcia). Warto zauważyć, że siedzący tryb życia nie jest tożsamy siedzącej pracy. Nawet jeśli pracujemy za biurkiem, to można prowadzić aktywny tryb życia, minimalizujący np. przesiadywanie w domu przed telewizorem czy komputerem.

Czynnikiem ryzyka jest również wiek - największą zachorowalność występuje wśród osób powyżej 50 roku życia, nie do pominięcia są także uwarunkowania genetyczne. Ryzyko zachorowania zwiększają również choroby wątroby, nadciśnienie a także otyłość.

Objawy hemoroidów

Objawy hemoroidów są zróżnicowane w zależności od stopnia zaawansowania choroby czy występowania ewentualnych powikłań.

Hemoroidy występują w czterech stopniach zaawansowania, różniących się stopniem zmian i objawami:

1. żylaki, ale bez ich wypadania na zewnątrz, może występować swędzenie, lekkie, samoistnie ustępujące krwawienie;
2. żylaki, wypadające na zewnątrz podczas wypróżniania, cofające się jednak samoistnie po oddaniu stolca, występuje swędzenie, bolesność, krwawienia;
3. żylaki wypadające na zewnątrz w czasie oddawanie stolca, ale nie wracające samoistnie; można je jednak wprowadzić ponownie do odbytnicy; wysoka bolesność, silne krwawienia, pieczenie;
4. żylaki wysuwają się na zewnątrz; liczne, bolesne, masywne guzki; silne krwawienia i duża bolesność, pieczenie; duże prawdopodobieństwo powikłań, nietrzymanie moczu.

Wśród powikłań wymienia się między innymi infekcje i stany zapalne odbytu, zwężenie odbytu czy nowotwory odbytu.

Diagnoza

Rozpoznanie hemoroidów obejmuje wywiad lekarski oraz podstawowe badania: per rectum (czyli dotykowe badanie odbytnicy), badanie anoskopowe (za pomocą wziernika - krótkiej rurki wprowadzonej do odbytu) oraz badanie kolonoskopowe, czyli wziernikowanie odbytu i jelita grubego (za pomocą endoskopu, czyli optycznego przyrządu diagnostycznego). Badania wykonuje się w celu określenia stopnia zaawansowania choroby oraz wyeliminowania innych schorzeń (na przykład nowotworów). Anoskopia oraz kolonoskopia są badaniami małoinwazyjnymi, wykonywanymi w znieczuleniu miejscowym, czyli dla chorego bezbolesnymi.

Leczenie hemoroidów

Metody leczenia zależą od stopnia zaawansowania choroby. Przy niższym stopniu zawansowania wystarczy zmiana diety (dieta bogatsza w błonnik w celu eliminacji zaparć), stylu życia (unikanie - o ile można - pozycji siedzącej), mebli (czasami wystarczy wymienić krzesła lub fotele), stosowanie specjalnych poduszek na siedziska, lekkich środków przeczyszczających oraz proste leczenie farmakologiczne (objawowe). Przy poważniejszym zaawansowaniu choroby rozwija się leczenie farmakologiczne, poprzez wprowadzenie leków działających miejscowo (maści, żele, czopki) rozpuszczające skrzepy krwi, łagodzących, przeciwzapalnych, znieczulających czy odkażających. Doustnie podaje się leki uszczelniające naczynia krwionośne i poprawiające krążenie czy środki przeczyszczające.

Przy daleko posuniętych i bolesnych, krwawiących guzkach niezbędne jest leczenie zabiegowe. Wcześniej hemoroidy były usuwane podczas klasycznych, zabiegów chirurgicznych w znieczuleniu ogólnym. Przy niektórych rodzajach zmian leczenie chirurgiczne nadal jest wskazane (przy trudniejszych przypadkach 3. i 4. stopnia zaawansowania), jednak obecnie medycyna oferuje już skuteczne, a przy tym nieporównywalnie bardziej komfortowe i mniej bolesne zabiegi małoinwazyjne. Wśród takich mało dokuczliwych metod zabiegowych wymienia się elektrokoagulację, fotokoagulację, krioterapię, metodę Barrona, metodę Morinagi.

Profilaktyka

Podstawowa profilaktyka hemoroidów obejmuje unikanie zaparć, głównie poprzez odpowiednią dietę, bogatą w błonnik oraz regularne przyjmowanie napojów. Warto również zmienić tryb życia - nawet jeśli nie można uniknąć pracy na siedząco, to już poza pracą można unikać pozycji siedzącej. W miejscu pracy można również zmienić siedzisko lub używać specjalnych podkładek-poduszek.

Ważne by nie wstydzić się tej choroby i przy jej pierwszych objawach udać się lekarza, jest bowiem wówczas niemal całkowicie wyleczalna.